Pomorzanin, zapach kina

Co robiliście po lekcjach w czasach szkolnych? W latach 80-siątych minionego wieku nie było lekko. Była niby koedukacja ale obyczaje były dość surowe, zwłaszcza w sprawach damsko męskich. Zazwyczaj chłopacy i dziewczyny włóczyli się po mieście osobno. Restauracje i kawiarnie były bardzo drogie, więc dużą popularność miały imprezy domowe, najlepiej jak ktoś miał wolną chatę. Dużo czasu spędzaliśmy w kinach, w których nie było wtedy czuć popcornu i plastiku. Kino pachniało w sposób oryginalny, nie dający się pomylić z niczym innym. Zapach był nieodłączną częścią kinowej atmosfery, która miała duży wpływ na odbiór filmu. No i te późniejsze dyskusje i rozmowy o filmach ....

Jeżeli rozmawialiśmy o filmach na pewno robiliśmy to z pasją, w miarę nowe filmy, które nas interesowały, można było obejrzeć tylko w kinie. Dwa programy naszej TV publicznej emitowały filmy raczej starsze, które były przebojami kinowymi 10 lat wcześniej. W związku z tym, że magnetowidów, kaset ani odtwarzaczy, jeszcze nie było, jedynym sposobem na obejrzenie filmów powtórnie, było pójście do kina drugi raz. Nie stanowiło to żadnego problemu, bo ze względu na małą ilość zakupywanych filmów, każdy z nich był wyświetlany w jednym kinie bardzo długo, a później był wyświetlany w kolejnym. W ten sposób jeden film krążył po bydgoskich kinach niekiedy nawet cały rok. Na takich filmach, jak „Wejście smoka”, czy „Gwiezdne wojny”, byłem kilkakrotnie, a niektórzy z moich kolegów nawet po kilkanaście razy.

 Byliśmy w takim wieku gdy szczególnie interesowały nas tzw. „momenty”, czyli sceny erotyczne. Film z „momentami” był szeroko dyskutowany jeden mówił o nim drugiemu i nie wypadało na takim filmie nie być. Jedyną barierą powstrzymującą nas przed spędzeniem w kinie wszystkich wieczorów, były ceny biletów. Czasami żeby ominąć ten problem, wchodziliśmy do kina całą grupą na jeden bilet. Składaliśmy się na niego wspólnie i jeden z nas, wchodził do kina „legalnie” wejściem. Po zgaszeniu świateł i rozpoczęciu projekcji, otwierał ustalone wcześniej wyjście, przez które wchodziła reszta grupy. Nie zawsze taki numer nam się udawał, bo zdarzało się, zwłaszcza gdy w kinie było mało wolnych miejsc, że po wyświetleniu kroniki filmowej, zjawiał się spóźniony użytkownik, któregoś z zajętych przez nas foteli. Światła były już wtedy wygaszone, więc przeważnie zjawiał się w towarzystwie biletera, który posługując się latarką odnajdywał wykupione przez niego miejsce. Żądano wtedy od nas pokazania biletu, którego przecież nie mogliśmy pokazać, bo go nie mieliśmy.

Zawsze więc, takim akcjom towarzyszyły emocje, ryzyko i czasami wstyd, ale wpadki tylko na krótko nas zniechęcały i powtarzaliśmy ten sam numer w innym kinie. Raz zdarzyło mi się wpaść w ten sposób w Pomorzaninie i po wyprowadzeniu z sali kinowej byłem obsługa kina spisała moje dane. Długo byłem  straszony, że jeżeli złapią mnie powtórnie, wezwą milicję. Bałem się więc drugiej wpadki w tym samym kinie. 

Fragment mojej książki:

 

https://wydawnictwoix.pl/produkt/barkami_po_polsce_i_europie/

Milicja przegrywała także w Bydgoszczy

Oficjalne media publiczne PRL-u do końca lat 70-siątych XX wieku twierdziły, że jest nieźle, że władza jest we właściwych rękach i wszystko idzie ku dobremu. Tymczasem w rzeczywistości wcale nie było tak nieźle i sytuacja coraz bardziej wymykała się władzom spod kontroli. Dopóki jednak udawało się zagłuszać polskojęzyczne rozgłośnie w Europie i Ameryce oraz kontrolować drukarnie w Polsce niewielu obywateli o tym wiedziało. Mogli się tylko domyślać, że sytuacja nie jest najlepsza widząc pustki w sklepach. Zmieniło się to po 1980 roku między innymi za sprawą rozpowszechniających się w kraju kserokopiarek. Ich rola w pokonaniu władz PRL-u jest niedoceniana, a w 1980 roku w Polsce było ich coraz więcej, sprowadzały je urzędy, zakłady pracy, szpitale, itp., dla których to urządzenie stawało się niezbędne. Milicja oczywiście wszystkie kserokopiarki rejestrowała, a dostęp do nich miały wyłącznie sprawdzone osoby. Cóż z tego kiedy do kraju napływały takie urządzenia także nielegalnie i już nie dało się ich upilnować, blokada informacyjna zaczęła pękać i władzom trudno było już  ukrywać niewygodne fakty. Każdą informację można było za pomocą kserokopiarki szybko powielić i rozkolportować. Milicja i inne tego typu służby zaczęły przegrywać, bo o ile stosukowo łatwo było im wytropić nielegalną drukarnię, to wobec masowego napływu kserokopiarek byli już bezradni.

Tymczasem w całym kraj zachodziły poważne zmiany. Rząd przez cały rok słabo dogadywał się z Solidarnością i po rozpoczęciu przez nas we wrześniu nauki, obie strony zaczęły sobie grozić. Skończyło się to wszystko ogłoszeniem stanu wojennego, pacyfikacją strajkujących zakładów pracy, między innymi kopalni „Wujek” i masowymi internowaniami. Wszystko jednak działo się obok mnie, nie angażowałem się w działalność polityczną i nie miałem wyrobionych poglądów na temat tych zmian. Nie dawałem wiary państwowej propagandzie przedstawiającej strajkujących robotników jako zbrodniarzy i chuliganów, którzy przygotowywali przewrót. Nie do końca również przekonywały mnie informacje przekazywane za pomocą nielegalnych broszur, o całkowitym braku agresywności robotników i działaczy. Przypuszczałem, że prawda jak zwykle jest gdzieś pośrodku. Ograniczenia stanu wojennego odczułem tak samo jak wszyscy - kartki na żywność i papierosy, brak podstawowych produktów, godzina policyjna, zakaz podróży, mocno przefiltrowana telewizja i radio, odcięty, a potem podsłuchiwany telefon, brak normalnych gazet. 

* 

Jeden raz oberwałem pałką milicyjną podczas rozpędzania grupy ludzi zgromadzonych przed przylepioną do muru odezwą. Jak się potem zorientowałem nie należało jej czytać. Nie miałem zresztą pojęcia, że chodzi o odezwę. Przystanąłem po prostu z ciekawości przy zbiegowisku ludzi i nie dość szybko usłyszałem podjeżdżającą z tyłu milicyjną Nyskę. Innym razem, przeżyłem przygodę podczas pobytu w akademiku WSP na ul. Ogińskiego. Ktoś wyrzucił w tym czasie kilkadziesiąt ulotek odbitych na kserokopiarce z okna tego budynku na IX piętrze. Kserokopiarek było wtedy w Bydgoszczy tylko kilka i musiały być rejestrowane, podobnie jak broń, czy radiotelefony. Ulotki mogły, więc być powielone na kopiarce nielegalnej lub przez nielojalnego pracownika instytucji rządowej, który miał do kserokopiarki dostęp. Dla milicji ustalenie pochodzenia ulotek było niezwykle ważną sprawą. Prawie natychmiast po rozrzuceniu wszystkie ulotki zostały wyzbierane przez milicjantów, którzy zapewne obserwowali zarówno akademik jak i okolice.

Nie trwało długo jak milicjanci weszli do budynku i zaczęli po kolei sprawdzać wszystkie pokoje, wzbudzając ogromne emocje. Specyfika tamtych służb bezpieczeństwa i porządku polegała na tym, że w zetknięciu z nimi każdy czuł się w jakiś sposób winny. Istniało tak wiele różnych ograniczeń i zakazów, że nie było sposobu na normalne funkcjonowanie bez naruszenia któregoś z nich. Udowodnienie komuś winy nie było dla funkcjonariusza żadnym problemem. Po pewnym czasie sprawdzający doszli do VII piętra, gdzie mieszkały koleżanki, u których przebywałem. Byłem już bardzo wzburzony i przez głowę przelatywały mi wszystkie moje grzeszki i przewinienia. Moje emocje i strach osiągnęły szczyt, gdy jeden ze sprawdzających, ubrany po cywilnemu, długo obmacywał moje dłonie. Jak się później dowiedziałem ich nadzwyczajna gładkość mogłaby wskazać, że niedawno obsługiwałem kserokopiarkę. Moje dłonie gładkie na szczęście nie były, a poza tym przebywałem w akademiku legalnie. Mój dowód osobisty leżał na portierni, więc zostałem uznany za niewinnego. W akademiku wolno było przebywać do godziny 22 i często, gdy planowałem zostać tam dłużej wślizgiwałem się  bez zostawiania dowodu. Nie było to szczególnie trudne, również tym razem wielu chłopaków przebywało nielegalnie, w tym żeńskim właściwie, akademiku, wszyscy oni zostali zatrzymani do wyjaśnienia.

Fragment mojej książki:

 

https://wydawnictwoix.pl/produkt/barkami_po_polsce_i_europie/